Eski ABD Başkanı Donald Trump, göreve ikinci kez gelmesinin ardından İran’a yönelik sert söylemlerini yeniden gündeme taşıdı. Geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada, İran’ın nükleer tesislerinin “yok edildiğini” iddia eden Trump, bölgedeki gerilimi artırmakla kalmadı; aynı zamanda "rejim değişikliği" söylemini açıkça dillendirdi. Peki, Trump neden İran’da rejim değişikliği istiyor?
1. İdeolojik Düşmanlık ve 1979’un Rövanşı
ABD ile İran’ın düşmanlığı, 1979’daki İslam Devrimi’ne kadar uzanıyor. Şah rejiminin devrilip yerine molla rejiminin gelmesi, Washington’un Orta Doğu’daki planlarını bozmuştu. Trump, bu tarihi kırılmayı hâlâ stratejik bir tehdit olarak görüyor ve İran'da laik, Batı yanlısı bir yönetim hedefliyor.
2. İsrail’in Güvenliği ve Bölgesel Dengeler
Trump’ın İsrail yanlısı politikaları, İran'ı hedef almasının ana nedenlerinden biri. İran, Hamas ve Hizbullah gibi İsrail karşıtı gruplara verdiği destekle Tel Aviv’in güvenliğini doğrudan tehdit ediyor. Trump yönetimi, bu tehdidin ancak Tahran'daki rejimin devrilmesiyle ortadan kalkacağına inanıyor.
3. Nükleer Tehdit ve Ekonomik Yaptırımlar
İran’ın nükleer programı, Trump’ın dış politikasında kırmızı çizgi olarak görülüyor. 2018’de nükleer anlaşmadan çekilen Trump, İran’ı ekonomik olarak çökertmek için ağır yaptırımlar uygulamıştı. Ancak bu yaptırımlar rejimi zayıflatmak yerine daha da sertleştirdi. Şimdi ise Trump, doğrudan rejimi hedef alarak nükleer kapasiteyi ortadan kaldırmak istiyor.
4. ABD Enerji Stratejisi ve Hürmüz Boğazı
İran’ın Hürmüz Boğazı üzerindeki hâkimiyeti, küresel petrol ticareti açısından kritik bir risk. Trump, İran rejiminin bu boğazı kapatma tehdidini bertaraf etmek ve ABD'nin enerji ihracatını güvenceye almak istiyor. Bu da mevcut rejimin değişmesiyle mümkün olabilir.
5. İç Politika ve Seçim Stratejisi
Trump için İran’a karşı “güçlü lider” imajı, ABD iç politikasında önemli bir koz. Rejim değişikliğini savunmak, hem muhafazakâr seçmeni mobilize etmek hem de Biden yönetiminin yumuşak dış politikasına karşı bir argüman üretmek açısından işlevsel. Trump’ın İran’da rejim değişikliği arzusu; ideolojik düşmanlıktan bölgesel güvenliğe, enerji politikalarından iç siyasete kadar birçok boyutta değerlendirilmeli. Ancak unutulmamalı ki, İran'daki rejim değişikliği yalnızca bir liderin kararıyla değil; bölgesel dengeler, halk hareketleri ve uluslararası ittifaklarla şekillenecek karmaşık bir süreçtir.
