“İyi şirketleri, iyi fiyata al. Sonra hiçbir şey yapmadan bekle.”
— Joel Greenblatt

Joel Greenblatt Kimdir?

Joel Greenblatt, Gotham Capital adlı hedge fonunun kurucusu, Columbia Business School’da eğitmen ve aynı zamanda bir değer yatırımcısıdır. Fakat onu farklı kılan, Benjamin Graham’ın “değerin altında al” felsefesini basit bir formüle dönüştürmüş olmasıdır.
Bu formül, yatırımcı psikolojisini devre dışı bırakan sistematik bir yaklaşımdır ve Greenblatt bu yöntemi “çocuklar bile uygulayabilir” diyerek bir kitapta anlatmıştır:

“The Little Book That Beats the Market” (Piyasayı Yenen Küçük Kitap)

Sihirli Formülün Temeli

Greenblatt’ın “sihirli formülü”, iki temel kritere dayanır:

Ucuzluk – Hisse senedinin fiyatı, şirketin kârına göre ucuz mu?

Kârlılık (Kalite) – Şirket, sermayesini ne kadar verimli kullanıyor?

Greenblatt, bu iki özelliği aynı anda taşıyan şirketleri bulmanın, uzun vadede piyasayı yenmenin anahtarı olduğunu savunur.

Formül Nasıl İşliyor?

Formülde iki temel oran kullanılır:

Ölçüt	Açıklama
Kazanç Verimi (Earnings Yield)	FAVÖK / Firma Değeri → Ne kadar ucuz?
Sermaye Getirisi (Return on Capital)	FAVÖK / (Net Sabit Varlıklar + İşletme Sermayesi) → Ne kadar verimli?

Greenblatt, şirketin değerini hesaplarken sadece hisse fiyatına değil, borçlarına ve nakit varlıklarına da bakılması gerektiğini vurgular.

Firma Değeri = Piyasa Değeri + Toplam Borç – Nakit ve Nakit Benzerleri

Buna göre:

Piyasa Değeri = Hisse Fiyatı × Dolaşımdaki Hisse Sayısı

Toplam Borç = Kısa + Uzun Vadeli Borçlar

Nakit = Nakit ve Nakit Benzeri Varlıklar

Hedef: Hem Ucuz Hem Kaliteli Şirketler

Formül, hem ucuzluk hem de verimlilik açısından sıralama yaparak en iyi kombinasyona sahip şirketleri öne çıkarır. Bu şekilde en yüksek toplam skora sahip şirketler seçilir.

Joel Greenblatt’in formülü her sektöre doğrudan uygulanamaz. Örneğin bankalar, sigorta şirketleri ve finansman kuruluşlarında faaliyet kârı tanımı net değildir ve borç yapısı işin doğası gereği farklıdır; bu nedenle ROE (Özkaynak Karlılığı) gibi metrikler tercih edilmelidir. GYO’larda ise FAVÖK anlamlı değildir, bu yüzden Net Aktif Değeri (NAD) / Piyasa Değeri oranı gibi yaklaşımlar kullanmak doğru olur.

Basit Bir Örnek

Diyelim elimizde 3 şirket var: A, B ve C. Bunların finansal göstergeleri şöyle:

Şirket	FAVÖK	Firma Değeri	Net Sabit Varlık + İşletme Sermayesi
A	60	1.200	600
B	80	800	400
C	90	600	300

Kazanç Verimi Hesabı (Earnings Yield)

A: 60 / 1.200 = %5

B: 80 / 800 = %10

C: 90 / 600 = %15 → en ucuz

Sermaye Getirisi Hesabı (Return on Capital)

A: 60 / 600 = %10

B: 80 / 400 = %20

C: 90 / 300 = %30 → en verimli

Sıralama ve Toplam Puan

Şirket	Kazanç Verimi Sırası	Sermaye Getirisi Sırası	Toplam Sıra
A	3	3	6
B	2	2	4
C	1	1	2 → kazanan

Sonuç olarak, hem ucuz hem de verimli olan C şirketi sihirli formül tarafından tercih edilir.

Uygulama: Sihirli Formül ile Hisse Seçimi

Greenblatt’ın önerdiği yöntem şu adımlardan oluşur:

Yılda bir kez bu formülü tüm piyasa şirketlerine uygula.

Ucuzluk ve kalite açısından ilk 20-30 sıradaki şirketleri seç.

Bu şirketleri 1 yıl boyunca elde tut.

Her yıl işlemi tekrar et.

Avantajları ve Eleştiriler

Avantajlar:

Basit ve tekrar edilebilir
Psikolojik karar hatalarını önler
Küçük yatırımcılar için erişilebilir

Eleştiriler:

Piyasa her zaman rasyonel davranmayabilir
Bazı ucuz hisseler, yapısal sorunlar nedeniyle ucuzdur (değer tuzağı riski)
Kısa vadede dalgalanma gösterebilir

Joel Greenblatt’ın “sihirli formülü”, yatırımın iki temel taşı olan fiyat ve kaliteyi bir araya getiren, sade ama etkili bir yöntemdir. Bu formül sayesinde yatırımcılar duygulara kapılmadan sistematik ve tutarlı kararlar verebilirler.

Yatırımın karmaşık olması gerekmez. Asıl zorluk, basit ve mantıklı olana sabır gösterebilmektir.

Kişisel Uygulama Notu

Sihirli formül güçlü bir ön eleme aracıdır. Ancak bir hissede sadece bu oranlar yüksek diye alım yapmamak gerekir.

Aday şirketler belirlendikten sonra:

Faaliyet raporları
Finansal tablolar
Yatırımcı sunumları
Şirketin internet sitesi
Geçmiş KAP duyuruları
Sektörel analiz
Takas analizi

Değerlendirilmelidir.

Amaç, şirketin iş modelini, sürdürülebilirliğini, rekabet gücünü ve yönetim kalitesini anlamaktır. Kârlılık, borçluluk ve nakit akışı trendlerini incelenmelidir. Özellikle faaliyet kâr marjı ve özkaynak kârlılığı, karar verirken önem verilmesi gereken göstergelerdir.

Geçmiş KAP duyuruları taranarak özel durum açıklamaları, sermaye hareketleri, temettü politikaları ve şirketin yatırım kararları incelenmelidir. Böylece şirket yönetiminin şeffaflığı ve stratejik yaklaşımı hakkında fikir edinmeye çalışılmalıdır.

Sektörün ekonomik, finansal ve rekabet koşullarını anlamaya çalışmak gerekir. Amaç, sektörün genel sağlığını, büyüme potansiyelini, risklerini ve dinamiklerini değerlendirmek; bu bilgileri şirket ya da yatırım değerlendirmesine entegre etmektir.

Özellikle hisse yatırımı, şirket analizi ya da stratejik karar süreçlerinde sektörel analiz, temel bir yapı taşıdır. Çünkü bir şirket ne kadar güçlü olursa olsun, faaliyet gösterdiği sektör daralıyorsa büyümesi sınırlı olacaktır.

Son olarak, takas analizi ile hissenin sağlıklı ellerde toplanıp toplanmadığını ve son dönem pozisyon değişikliklerini takip etmek gerekir. Bu, özellikle spekülatif hareketleri anlamakta faydalı olur.