Bir Kakeibo Defteri, Bin Kadın Gücü

Evde tutulan küçük bir defterin bir kadını, bir aileyi, hatta bir ekonomiyi dönüştürebileceğine hiç tanık oldunuz mu? Japonya’da bu dönüşümün adı: Kakeibo.
Bu kelime, 1904 yılında Japon gazeteci Hani Motoko tarafından kadınlara yönelik geliştirilen bir bütçeleme yöntemi olarak doğdu. O günden bu yana, Japon ev kadınlarının finansal disiplini ve tasarruf kültürünün temel taşı haline geldi.

Kakeibo Nedir?

Kakeibo (家計簿), kelime anlamıyla “ev ekonomisi defteri”dir. Ancak bu sistem yalnızca bir muhasebe aracı değil; aynı zamanda farkındalık, disiplin ve gelecek planlaması sağlayan bir yaşam tarzıdır. Her ay başında şu dört temel soruyla başlar:
    •    Bu ay ne kadar gelirimiz var?
    •    Ne kadarını biriktirmek istiyoruz?
    •    Hangi harcamalar zorunlu, hangileri keyfi?
    •    Nereden tasarruf edebiliriz?

Japon ev kadınları bu sorularla gelir-giderlerini analiz eder, israftan kaçınır, geleceğe dair finansal hedefler belirler. Bu sistem onları yalnızca ev ekonomisinde değil, yatırım alanında da güçlü kılmıştır. 2000’li yıllarda “Mrs. Watanabe” olarak bilinen bireysel kadın yatırımcılar, döviz ve hisse senedi piyasalarında önemli bir aktör haline gelmişti.

Türkiye’de Kadının Finansal Rolü

Türkiye’de de kadınlar evin görünmeyen finans direktörleridir. Ancak çoğu zaman yazılı ve sistematik bir bütçe planı yapılmadan, alışkanlıklarla ve anlık kararlarla ev ekonomisi yönetilir. “Nereye harcadım bu parayı?” sorusu çoğu evde her ay tekrarlanır.

Özellikle düşük ve orta gelirli kesimde, kadınlar aile ekonomisini olağanüstü bir sezgi ve özveriyle yönetmektedir. Ancak bu sezgisel başarıyı kalıcı, ölçülebilir ve etkili hale getirmek için finansal okuryazarlık, tasarruf bilinci ve planlı yatırım anlayışı gereklidir.

Bugün Türkiye’de milyonlarca kadın; evde, kooperatifte, pazarda ya da küçük işletmelerde üretim yapıyor. Fakat bu üretim gücünün finansal planlamayla desteklenmemesi, sürdürülebilirliği ve büyümeyi sınırlıyor.

Ne Yapabiliriz?

1. Kakeibo Disiplini Kazandırılmalı:
Her kadın, evinde basit bir defter açarak gelir, gider, tasarruf ve yatırım kalemlerini ayrı ayrı not etmeli. Bu defter, sadece sayısal bir araç değil; farkındalık kazandıran bir aynadır. Zamanla alışkanlık haline gelir ve etkisi ilk birkaç ayda değil, ilk yılda net şekilde görülür.

2. Kadınlara Özel Finansal Eğitim Programları Geliştirilmeli:
Belediyeler, sivil toplum kuruluşları, kadın kolları ve üniversiteler iş birliğiyle bölgesel “Kadın Ekonomisi Okulları” kurulmalı. Temel finansal okuryazarlıktan dijital bankacılığa, yatırım araçlarından bütçe planlamasına kadar eğitim modülleri hazırlanmalı.

3. Kadın Yatırım Grupları Teşvik Edilmeli:
Geleneksel altın günleri, küçük yatırım fonlarına dönüştürülebilir. Kooperatifler veya bireysel tasarruf grupları aracılığıyla sermaye birikimi sağlanabilir. Kadınlara, finansal araçları tanıyan, riskleri analiz edebilen bir yatırım vizyonu kazandırılmalı.

4. Ev Ekonomisinin Ülke Ekonomisine Etkisi Unutulmamalı:
Bir kadının finansal özgüveni; çocuğunun eğitimini planlama, üretime katılma ve toplumsal karar mekanizmalarında yer alma becerisini doğrudan etkiler. Bu zincir, yalnızca hane içi refahı değil, ülke ekonomisinin sürdürülebilirliğini de güçlendirir.

Japonya’dan İlham, Türkiye İçin Model

Japon kadınları defterle tasarruf etti, yatırım yaptı, ekonomiye yön verdi. Türk kadınları ise yıllardır yokluk içinde var etmeyi başardı. Şimdi, bu güçlü sezgiyi sistematik yaklaşımla birleştirmenin tam zamanı.

Evde para biriktirmek yalnızca küçük bir hedef değil; kadının emeğine değer vermesinin, kendi geleceğine dair söz sahibi olmasının ve aile ekonomisinde dengeyi kurmasının somut bir göstergesidir.

Her değişim küçük başlar. Ve çoğu zaman, bu değişim bir defterin kapağını açmakla olur.

Kakeibo bizden uzak değil. Belki adı farklı, ama özü bize çok yakın.

Zeynep Sudan
Kadın Politikaları Uzmanı | Girişimci | Toplumsal Eşitlik Savunucusu