Bir şirketin mali sağlığını anlamanın en etkili yollarından biri, bilanço tablosunu doğru yorumlamaktır. Şirketin bugününü analiz edebilmek ve geleceğe dair öngörülerde bulunmak için yatırımcıların ilk bakması gereken kaynaklardan biri bilançodur.
Bilanço; şirketin neye sahip olduğunu, ne kadar borcu bulunduğunu ve bu yapı içinde ortaklara ne kadar pay kaldığını ortaya koyar. Özetle üç temel soruya yanıt verir:
Şirketin hangi varlıklara sahip olduğu
Hangi tutarda yükümlülüğü bulunduğu
Ortaklara kalan özsermayenin ne kadar olduğu
Varlıklar, Borçlar ve Özkaynak Neyi İfade Eder?
Varlıklar, şirketin kontrolünde bulunan ve ekonomik fayda sağlaması beklenen değerleri kapsar. Dönen varlıklar kısa vadede nakde çevrilebilecek kalemlerden oluşurken, duran varlıklar uzun vadeli yatırımları içerir.
Yükümlülükler, şirketin finansal borçlarını ve diğer ödeme yükümlülüklerini ifade eder. Bu borçlar vadesine göre kısa ve uzun vadeli olarak ikiye ayrılır.
Özkaynak ise varlıklardan borçlar çıkarıldığında kalan ve şirket ortaklarına ait olan net değeri temsil eder. Temel formülü ise şöyledir:
Özkaynak = Varlıklar – Borçlar
Bilanço Analizinde Dikkat Çeken İki Finansal Gösterge
Yatırımcıların bilanço yorumlarken dikkat etmesi gereken iki önemli oran bulunur:
Faiz Karşılama Oranı:
Şirketin elde ettiği kârla, faiz giderlerini ödeme gücünü gösterir. Bu oran ne kadar yüksekse, şirketin borç yükü karşısında o kadar güçlü olduğu kabul edilir.
Borçtan Kurtulma Süresi:
Şirket tüm kârını borç ödemeye ayırırsa, bu borçları kaç yılda bitirebileceğini hesaplayan orandır. Bu süre ne kadar kısa olursa, şirketin mali yapısı o kadar sağlam olarak değerlendirilir.
Yatırımcılar İçin Kritik Bir Yetkinlik
Bilanço; yalnızca şirketin mevcut pozisyonunu değil, aynı zamanda bu noktaya nasıl geldiğini ve önümüzdeki dönemde ne gibi riskler taşıyabileceğini gösterir. Bu nedenle, bilanço okuma becerisi, yatırım kararlarında isabet oranını artıran önemli bir araçtır.
| Bilanço Kalemi | Açıklama | Önem Seviyesi |
|---|---|---|
| Dönen Varlıklar | 1 yıl içinde nakde çevrilebilecek varlıklar (nakit, alacak, stok vs.) | Yüksek |
| Nakit ve Nakit Benzerleri | Şirketin kasasındaki kullanılabilir nakit | Çok Yüksek |
| Ticari Alacaklar | Müşterilerden kısa vadede tahsil edilecek tutarlar | Orta |
| Stoklar | Satılmayı bekleyen ürün veya ham madde | Orta |
| Duran Varlıklar | Uzun vadeli yatırımlar, bina, arsa, makine vb. | Orta |
| Maddi Duran Varlıklar | Fiziksel varlıklar (bina, ekipman, arsa) | Orta |
| Maddi Olmayan Duran Varlıklar | Marka, patent, yazılım gibi varlıklar | Düşük-Orta |
| Finansal Yatırımlar | Şirketin diğer firmalardaki hisseleri veya menkul kıymetleri | Orta |
| Kısa Vadeli Yükümlülükler | 1 yıl içinde ödenmesi gereken borçlar | Yüksek |
| Ticari Borçlar | Tedarikçilere kısa vadeli borçlar | Orta |
| Finansal Borçlar (Kısa Vadeli) | Bankalara olan kısa vadeli kredi borçları | Çok Yüksek |
| Uzun Vadeli Yükümlülükler | 1 yıldan uzun vadeye yayılmış borçlar | Yüksek |
| Finansal Borçlar (Uzun Vadeli) | Vade farkıyla oluşabilecek maliyetler içerir | Yüksek |
| Özkaynaklar | Şirketin gerçek değeri; varlıklardan borçların düşülmesiyle kalan kısım | Çok Yüksek |
| Ödenmiş Sermaye | Şirketin ortakları tarafından koyulan sermaye | Orta |
| Geçmiş Yıl Kâr/Zararı | Şirketin yıllar içindeki birikimli performansı | Yüksek |
| Net Dönem Kârı/Zararı | İlgili dönemde elde edilen net sonuç | Çok Yüksek |
Not:
“Çok Yüksek” seviyesindeki kalemler yatırımcıların ilk bakması gereken kritik göstergelerdir.
Özellikle “Nakit Durumu”, “Finansal Borçlar” ve “Net Kâr” kalemleri şirketin likidite durumu, borç yükü ve kârlılığı açısından hayati önem taşır.
