Take Over Nedir?
Take over, en basit tanımıyla bir şirketin kontrolünün başka bir gerçek ya da tüzel kişi tarafından devralınması anlamına gelir. Türk hukuk sisteminde doğrudan “take over” terimi kullanılmasa da, bu süreç özellikle halka açık anonim ortaklıklar için Türk Ticaret Kanunu (TTK) ve Sermaye Piyasası Kanunu (SPKn) ile düzenlenmiş ciddi kurallara bağlıdır. Süreç, yalnızca hisse alımıyla sınırlı değildir; genel kurulda çoğunluk sağlamak, gündem oluşturmak, oy kullanmak ve gerektiğinde yargı yoluna başvurmak gibi çok sayıda adımdan oluşur.
Hisse Alımı Yönetimi Değiştirmeye Yeter mi?
Bir yatırımcının piyasadan yüklü miktarda hisse alarak bir şirkette büyük pay sahibi olması önemlidir. Ancak bu durum, tek başına şirkette karar alma yetkisi ya da yönetimi değiştirme gücü vermez. Halka açık şirketlerde yönetimi değiştirebilmek için asıl belirleyici olan, genel kurul toplantılarında oy hakkına sahip olmak ve çoğunluğu elde etmektir.
İmtiyazlı Paylar ve Esas Sözleşme Detayları
Şirketin esas sözleşmesinde imtiyazlı paylar yer almıyorsa ve yönetim kurulunun seçiminde özel bir düzenleme bulunmuyorsa, oy hakkı doğrudan hisse oranına göre belirlenir. Ancak bazı şirketlerde A grubu hisselere yönetim belirleme hakkı gibi imtiyazlar tanınabilir. Bu tür durumlarda, B grubu hissedarların oy çokluğu olsa dahi yönetimi değiştirmesi mümkün olmayabilir. İmtiyaz yoksa veya tüm paylar eşit oy hakkına sahipse, yeterli pay ve vekalet toplayarak genel kurulda çoğunluk sağlanabilir.
Genel Kurul ve Gündem Maddesi Olmazsa Ne Olur?
Yönetim kurulunu değiştirmek için yapılacak genel kurulun gündeminde açıkça “yönetim kurulu seçimi” maddesi yer almalıdır.
TTK Madde 413 bu konuda nettir:
“Genel kurulda gündemde bulunmayan konular görüşülemez ve karara bağlanamaz.”
Bu nedenle gündem dışı bir başlık hakkında karar alınması hukuken mümkün değildir.
Olağanüstü Genel Kurul (OGK) Çağrısı Nasıl Yapılır?
Gündemde yönetim seçimi maddesi yoksa, yatırımcılar TTK Madde 411 ve SPKn Madde 29 çerçevesinde olağanüstü genel kurul talebinde bulunabilir.
Bu çağrı için gerekli oranlar:
TTK’ya göre anonim şirketlerde sermayenin en az %10’u
SPK’ya göre halka açık şirketlerde en az %5’i
Bu oranlara sahip olan pay sahipleri, yönetim kuruluna yazılı başvuruyla OGK çağrısı yapabilir.
TTK Madde 412'ye göre, yönetim kurulu bu çağrıyı 30 gün içinde gerçekleştirmezse, mahkeme yoluyla genel kurul çağrısı için izin alınabilir.
Vekâlet Toplama ile Çoğunluk Sağlamak Mümkün mü?
Genel kurullara katılım genellikle düşüktür. Bu durum, daha az paya sahip yatırımcıların dahi diğer yatırımcılardan vekâlet toplayarak çoğunluğu sağlamasına olanak tanır. Yeterli vekaletle genel kurulda üstünlük sağlanarak, gündemde yer alan “yönetim kurulu seçimi” maddesi çerçevesinde mevcut yönetim değiştirilebilir.
Şirket Zarara Uğratılıyorsa Kayyum Talep Edilebilir mi?
Mevcut yönetim şirketi zarara uğratıyor, şirket menfaatine aykırı kararlar alıyor ya da ciddi yönetim zafiyetleri gösteriyorsa, yatırımcılar yargı yoluna başvurabilir.
TTK Madde 438 ve 439 kapsamında, şirketin korunması amacıyla mahkemeden kayyum atanması talep edilebilir. Bu yol doğrudan bir take over anlamına gelmese de, etkili bir müdahale yöntemidir.
Hukuki Danışmanlık Bu Süreçte Neden Önemlidir?
Tüm bu süreçler yalnızca sermaye gücüyle değil, aynı zamanda hukuki bilgi ve stratejik planlamayla yürütülmelidir.
SPK ve TTK mevzuatına hâkim, sermaye piyasası tecrübesi olan bir hukukçu ile çalışmak; sürecin yasalara uygun ilerlemesi ve yatırımcının haklarını güvence altına alması açısından kritik önemdedir. Hukuki destek alınmadan yapılan yanlış hamleler, yatırımcının güçlü pozisyonunu riske atabilir.
Halka açık şirketlerde yönetimi devralmak, yalnızca piyasadan hisse toplamakla mümkün değildir. Sürecin başarıyla tamamlanması; doğru zamanlama, güçlü organizasyon, etkili vekalet yönetimi, hukuki süreç takibi ve profesyonel danışmanlıkla mümkündür. Bu nedenle yatırımcıların take over kavramını yalnızca bir yatırım stratejisi değil, aynı zamanda ciddi bir kurumsal mücadele süreci olarak değerlendirmesi gerekir.
