Son günlerde açıklanan şirket bilançolarında sıkça karşılaşılan “negatif FAVÖK” verisi, yatırımcılar açısından ciddi bir uyarı niteliği taşıyor. Uzman Mali Müşavir ve Fon Yöneticisi Dr. Mete Akyol’un yaptığı değerlendirme, bilanço okuryazarlığının ne denli önemli olduğunu bir kez daha ortaya koydu.
FAVÖK (Faiz, Amortisman ve Vergi Öncesi Kâr), bir şirketin esas faaliyetlerinden elde ettiği nakit akışını yansıtan temel göstergelerden biridir. Bu kalemin negatife dönmesi, şirketin ana iş kolundan zarar ettiğini ve faaliyetlerinin işletme maliyetlerini karşılamadığını gösterir.
Dr. Mete Akyol, “Negatif FAVÖK, faaliyetlerinden zarar eden bir şirketin operasyonel ve finansal açıdan alarm verdiğini gösterir. Bu durum, özellikle sanayi şirketleri için ciddi bir risk sinyali olarak okunmalıdır,” ifadelerini kullandı.
Akyol’a göre, brüt kâr marjı düşük olan ve faaliyet giderleri yüksek seyreden şirketlerde negatif FAVÖK kaçınılmazdır. Bu, genellikle maliyet yönetimi zayıflığı ve yönetsel verimsizlikle doğrudan ilişkilidir.
Bununla birlikte, teknoloji ve girişim sermayesi tabanlı start-up’larda görülen negatif FAVÖK’ün geçici olabileceğini belirten Akyol, bu şirketlerin genellikle agresif büyüme hedefleri doğrultusunda yatırım harcamalarını öne çektiğini ifade etti. “Ancak sanayi ve üretim gibi olgun sektörlerde negatif FAVÖK, yapısal sorunların habercisidir” dedi.
Uzmanlara göre yatırımcıların yalnızca net kara değil, şirketin operasyonel performansını ortaya koyan FAVÖK gibi göstergelere de dikkat etmesi gerekiyor. Özellikle Borsa İstanbul’da işlem gören şirketlerin faaliyet kârlılığının sorgulanması, yatırım kararları açısından hayati önemde. Peki bir bilanço okunurken hangi kalemlere dikkat edilmeli ve hangileri daha kritik? Aşağıda, şirket değerlemesi ve risk analizi açısından en önemli göstergeleri önem seviyeleriyle birlikte sunuyoruz:
Bilanço Değerlendirme Rehberi
Kalem / Gösterge | Açıklama | Önem Seviyesi |
---|---|---|
FAVÖK (EBITDA) | Şirketin esas faaliyetlerinden elde ettiği nakit bazlı kârlılık. | ⭐⭐⭐⭐⭐ Çok Yüksek |
Net Kâr / Zarar | Şirketin tüm gelir ve giderler sonrası dönem sonucu. | ⭐⭐⭐⭐ Yüksek |
Brüt Kâr Marjı | Satışların maliyeti düşüldükten sonra kalan kâr oranı. | ⭐⭐⭐⭐ Yüksek |
Faaliyet Kârı | Şirketin esas faaliyetlerinden elde ettiği kâr (diğer gelir/giderler hariç). | ⭐⭐⭐⭐ Yüksek |
Satış Gelirleri (Ciro) | Şirketin dönem içinde yaptığı satışların toplam değeri. | ⭐⭐⭐ Orta |
Faaliyet Giderleri | Pazarlama, genel yönetim, Ar-Ge gibi masraflar. | ⭐⭐⭐⭐ Yüksek |
Net Borç / Özkaynak Oranı | Borçluluğun özkaynağa oranı, finansal yapı açısından kritik. | ⭐⭐⭐⭐⭐ Çok Yüksek |
Nakit Akışı | Gerçekleşen nakit giriş ve çıkışlarını gösterir. Kârdan daha önemli olabilir. | ⭐⭐⭐⭐⭐ Çok Yüksek |
Özsermaye Karlılığı (ROE) | Yatırımcının koyduğu sermayeye karşılık elde edilen getiri oranı. | ⭐⭐⭐⭐ Yüksek |
Aktif Karlılık (ROA) | Şirketin tüm varlıklarını ne kadar verimli kullandığını gösterir. | ⭐⭐⭐⭐ Yüksek |
Stoklar ve Alacaklar | Stok şişmesi, tahsil edilemeyen alacaklar risk oluşturabilir. | ⭐⭐⭐ Orta |
Kısa Vadeli Yükümlülükler / Likidite | Şirketin kısa vadede ödeme gücü; cari oran, likidite oranı buraya girer. | ⭐⭐⭐⭐ Yüksek |
Dönen / Duran Varlıklar | İşletmenin varlık yapısı hakkında genel çerçeve sunar. | ⭐⭐⭐ Orta |
Yatırım Harcamaları (CapEx) | Geleceğe dönük büyüme için yapılan sabit yatırım harcamaları. | ⭐⭐ Düşük-Orta |
Yönetimsel Notlar / Dipnotlar | Bilanço dışı bilgiler, riskler ve geleceğe yönelik yorumlar içerir. | ⭐⭐⭐⭐ Yüksek |