14 Ocak 2025 itibarıyla binlerce engelli çalışanı yakından ilgilendiren “vergi indirimi ile erken emeklilik” uygulaması resmen sona erdi. Kamuoyunda yeterince tartışılmadan yürürlüğe giren bu değişiklik, sosyal güvenlik sisteminde son yılların en önemli kırılmalarından biri olarak değerlendiriliyor.
Eski Sistem Nasıldı?
2008 öncesi sigortalı olan engelli bireyler için, Gelir İdaresi’nden alınan vergi indirimi belgesiyle SGK’ya başvurmak yeterliydi. Yaş şartı aranmadan, yalnızca sigortalılık süresi ve prim günü tamamlanarak emeklilik mümkün oluyordu.
Yüzde 80 ve üzeri engellilik oranına sahip bireyler, 15 yıl sigortalılık ve 3600 gün primle; yüzde 60–79 arası olanlar 18 yıl ve 4000 günle; yüzde 40–59 arası olanlar ise 20 yıl ve 4400 günle emekli olabiliyordu. Bu sistemde SGK, kişiden yeni bir rapor istemiyor, doğrudan vergi indirimi belgesini esas alıyordu.
Yeni Sistem Ne Getirdi?
14 Ocak 2025 sonrası yapılan tüm başvurular için SGK, artık Gelir İdaresi’nden alınan vergi indirimi belgesini değil, kendi sağlık kurullarından çıkacak raporu esas alacak.
Yeni şartlara göre:
– %40–49 arası engellilik oranı olanlar için 18 yıl sigortalılık ve 4100 prim günü,
– %50–59 arası engellilik oranı olanlar için 16 yıl sigortalılık ve 3700 prim günü aranıyor.
Ayrıca, birden fazla hastalığın oranlarının toplanması değil, en az bir rahatsızlıktan dolayı çalışma gücünün yüzde 40 ve üzeri kaybı zorunlu hale geldi. SGK artık kişiyi hastaneye sevk ediyor, gelen sağlık kurulu raporunu kendisi değerlendiriyor ve nihai kararı veriyor.
Belirsizlikler Arttı, Mağduriyetler Derinleşti
Yeni düzenleme birçok vatandaş için belirsizlik yarattı. Geçmişte vergi indirimi belgesi alan ya da alma sürecinde olan birçok kişi, SGK’nın bu belgeleri artık kabul etmemesi nedeniyle mağduriyet yaşıyor.
Sosyal güvenlik uzmanı Özgür Erdursun, Dünya Gazetesi’ndeki köşe yazısında bu değişikliği şöyle yorumladı:
“Geçmişte hak kazanmış olanların mağdur edilmemesi gerekir. Vergi indirimi belgesi almış ya da alma sürecinde olan bir kişinin ‘geç kaldın, yeni sistem geçerli’ denilerek dışlanması adil değildir.”
Anayasa Mahkemesi'nde Dava Süreci Başladı
Yeni düzenleme, “eşitlik ilkesine aykırı” olduğu ve “kazanılmış hakları zedelediği” gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi’ne taşındı. Şu an için yürütmeyi durdurma kararı alınmış değil ancak süreç devam ediyor.
Erdursun’un Kapanış Yorumu:
“Emeklilik, yalnızca ekonomik değil, aynı zamanda psikolojik bir güvencedir. Erişim sürecinin karmaşıklaştırılması, sosyal adaleti zedeler. Umuyorum ki Anayasa Mahkemesi, hakkaniyeti gözeten bir karar verir ve geçmişle gelecek arasında adil bir köprü kurar.”
Kaynak: Özgür Erdursun – Dünya Gazetesi, 11 Haziran 2025 tarihli köşe yazısı.
