Son birkaç yılda SPK, sosyal medya üzerinden yapılan manipülasyonlara karşı ciddi cezalar kesmeye başladı.
Twitter’da atılan yanıltıcı bir hisse mesajı, Instagram’da yapılan spekülatif bir paylaşım ya da YouTube’daki abartılı yorumlar, artık idari para cezası ve işlem yasağına konu olabiliyor. Bu durum aslında yatırımcıyı koruma refleksinin bir göstergesi. Çünkü küçük yatırımcı çoğu zaman bu mesajlara inanıyor, alım satım kararlarını buna göre veriyor ve sonucunda zarara uğruyor.
Ancak manipülasyon dediğimiz şey, sadece birkaç tweet ya da video ile sınırlı değil. Teknoloji ve iletişim kanalları değiştikçe, manipülasyon yöntemleri de şekil değiştiriyor. Bugün karşımızda en güçlü mecra ise Telegram.
Yatırımcıyı “birlik” adı altında organize eden bu platform, kısa sürede yeni bir manipülasyon alanına dönüşmüş durumda.
Hukuki Çerçeve: SPKn 107. Madde
Sermaye Piyasası Kanunu’nun 107. maddesi, piyasa dolandırıcılığını yani manipülasyonu çok net tanımlıyor. Buna göre;
Gerçeğe aykırı ya da yanıltıcı bilgi verilmesi,
Yanıltıcı söylentilerin yayılması,
Piyasada yanlış veya yapay bir izlenim oluşturacak işlem yapılması,
Fiyatların veya arz-talep dengesinin suni olarak etkilenmesi, manipülasyon suçu kapsamına giriyor.
Burada önemli bir nokta var: Manipülasyon yalnızca doğrudan işlem yapan kişiler için geçerli değil. Yatırımcıyı yanıltıcı içerikler üreten, söylentileri yayan ya da organize hareket eden topluluklar da aynı kapsamda değerlendiriliyor. Yani Telegram’daki “birlik” gruplarında yapılan “şu hisse tavan olacak, birlik olursak yükseltiriz” gibi çağrılar, hukuken basit bir yatırım sohbeti değil; doğrudan manipülasyon kapsamına giriyor.
Bu tür fiillerin karşılığı sadece idari para cezası değil. SPKn’da açıkça belirtildiği üzere, 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası da söz konusu olabiliyor. Nitekim SPK’nın son yıllarda açtığı birçok davada, yatırımcıları mağdur eden manipülatörlere hem işlem yasağı getirilmiş hem de savcılığa suç duyurusunda bulunulmuş durumda.
Telegram’daki “Birlik” Grupları
Hukuki zemini bu kadar açık olan bir konuda, Telegram’daki hızlı yayılım düşündürücü. Bugün hemen her hisse için ayrı bir “birlik” grubu açıldığını görüyoruz. İsimler oldukça cezbedici:
“X Hisse Birliği”
“Takas Yapıcı”
“Haftanın Tavan Serileri”
Bu gruplarda kullanılan dil, yatırımcının kulağına hoş geliyor: “Profesyonel zihniyetli yatırımcı”, “günün kazandıran serileri”, “birlik olursak kazanırız”… Aslında bu söylemlerin hepsi, yatırımcı psikolojisini hedef alan birer manipülasyon aracından ibaret.
Yöntem ise hep aynı: Önceden hisseyi ucuzdan toplayan grup yöneticileri, “birlik” çağrısıyla fiyatı yukarı çekiyor. Ardından erken satış yapan kazanırken, sonradan giren küçük yatırımcı yüksek fiyattan alım yaparak zarara uğruyor.
Reklam Görünümlü Manipülasyon
Bir diğer dikkat çekici unsur da reklam dili. Paylaşımlar sanki bir finansal kurumun ilanıymış gibi hazırlanıyor. Linkler, görseller ve sloganlar adeta güven duygusu aşılıyor. Oysa ortada ne bir araştırma raporu var, ne de resmi bir dayanak. Tamamen “pump & dump” stratejisiyle hazırlanmış manipülasyon tuzakları.
Bu tarz reklamlar, SPK’nın bugüne kadar sosyal medya için kestiği cezalardan daha da tehlikeli çünkü toplu hareket algısı yaratıyor. Bireysel bir tweet’ten farklı olarak, yüzlerce kişiye aynı anda “birlik olalım” çağrısı yapılıyor. Bu da mağduriyetin çok daha geniş bir kitleye yayılmasına yol açıyor.
Küçük Yatırımcı İçin Uyarı
Buradan küçük yatırımcılara bir çağrı yapmak istiyorum:
Telegram’daki bu “birlik” furyasına kapılmayın. Çünkü hiçbir hisse, bir grubun çağrısıyla kalıcı değer kazanmaz. Asıl değer, şirketin finansal tablolarında, faaliyet raporlarında ve KAP açıklamalarında yatar.
SPK’nın sosyal medyaya yönelik attığı adımlar önemliydi. Ama bundan sonrası için Telegram’daki bu “birlik” yapılanmalarının da çok daha sıkı denetlenmesi şart. Aksi halde, küçük yatırımcı bir kez daha “çabuk kazanma” hayaliyle büyük kayıplar yaşayacak.
Sermaye piyasalarında en büyük tehlike, insanların “birlik olursak kazanırız” yanılgısıdır. Oysa gerçek kazanç, bilgiyle, sabırla ve sağduyuyla gelir. SPK’nın da küçük yatırımcıyı bu yeni nesil manipülasyonlardan koruması artık bir zorunluluk haline gelmiştir.
