SGK, hanehalkı destekleri ve kamu personeli maaşları bütçenin büyük kısmını oluştururken; faiz ödemelerine ayrılan kaynak dikkat çekti. 2024 yılı merkezi yönetim bütçe gerçekleşmeleri, Türkiye'nin kamu maliyesinde karşı karşıya kaldığı yapısal yükleri bir kez daha gözler önüne serdi. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın verilerine göre yıl boyunca 1 trilyon 324 milyar TL faiz ödemesi yapıldı. Bu rakam, bütçenin %9’una denk geliyor. Toplam bütçe büyüklüğü 2024 yılı için 14 trilyon 749 milyar TL olarak gerçekleşti. Gelir tarafında en büyük payı vergi gelirleri oluşturdu. 7,396 trilyon TL’lik vergi toplandı; buna karşılık bütçe açığı 2,146 trilyon TL seviyesinde kaldı.
En büyük harcama kalemi ise faiz değil, cari transferler oldu. SGK destekleri, görev giderleri, burslar ve hanehalkı ile işletmelere sağlanan yardımları içeren bu kalem, 6,251 trilyon TL ile bütçenin en büyüğü olarak kayıtlara geçti. Bu harcamalar, tek başına toplam bütçenin %42’sine karşılık geliyor. 2024 yılında kamu personeline yönelik maaş, ek ödemeler ve sosyal katkıları içeren personel giderleri toplamda 2,862 trilyon TL oldu. Sermaye giderleri ve yatırımlar için 2,054 trilyon TL ayrılırken; mal ve hizmet alımları 1,560 trilyon TL olarak gerçekleşti.
Gelirlerde vergiye bağımlılık arttı
Vergi dışı gelirlerde ise kayda değer bir artış yaşanmadı. Sosyal güvenlik gelirleri 2,864 trilyon TL, faiz ve ceza gelirleri 1,440 trilyon TL, teşebbüs ve mülkiyet gelirleri 526 milyar TL, bağış ve diğer gelirler ise 377 milyar TL seviyesinde kaldı. Bu tablo, bütçenin finansmanında vergi dışı kaynakların sınırlı kaldığını ve vergiye bağımlılığın sürdüğünü gösteriyor. 2023 yılına kıyasla faiz harcamalarında yaşanan artış, dikkat çekici bir ivme kazandı. 2023'te yaklaşık 836 milyar TL olan faiz giderleri, 2024’te %60’ın üzerinde artarak 1,324 trilyon TL’ye ulaştı. Bu artışta yüksek enflasyon ortamında ihraç edilen iç borçlanma senetlerinin getiri oranlarının yükselmesi etkili oldu.
Uzmanlara göre, faiz harcamalarındaki bu artış Türkiye'nin borçlanma maliyetlerinin yükseldiğini ve bütçe üzerindeki faiz yükünün kronik hale geldiğini gösteriyor. Ayrıca, sosyal transferlerin büyüklüğü nedeniyle yatırım harcamalarının sınırlı kaldığı vurgulanıyor.
