Türkiye hazır giyim sektörü, son iki yıldır üretimde yüzde 22.4, kapasite kullanımında yüzde 10.4 ve son olarak ihracatta da bu yılın ilk 11 ayında yüzde 6.9’luk kayıp veren sektör, kapsamlı bir "krizden çıkış reçetesi" hazırlayarak hükümet ve muhalefet partilerine sundu. Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği (TGSD) tarafından hazırlanan ve kısa, orta, uzun vadeli çözümler içeren bu yol haritası, sektörün küresel rekabet gücünü artırmayı hedefliyor.
Teşvik Sistemi Kökten Değişiyor
TGSD Eş Başkanı Toygar Narbay, mevcut teşvik sisteminin dağınık ve verimsiz olduğunu belirterek, teşviklerin doğru adrese ulaşmasını sağlayacak yeni bir mekanizma önerdi: Nitelikli Tedarikçi Sertifikasyon Sistemi (NTSS).
Bu sistemde işletmeler; finansal büyüklük, kurumsallaşma, katma değer ve sertifikalar gibi dört ana kritere göre denetlenecek. Bankaların kredi skorlama sistemine benzer şekilde işletmeler platin, altın, gümüş gibi derecelere ayrılacak ve teşvikler bu kademelere göre verilecek. Örneğin, platin dereceye sahip bir firma yüzde 100 destek alırken, bronz yüzde 40 destek alacak. Bu model, firmaları niteliklerini geliştirmeye zorlayarak sektördeki ölçeklenmeyi ve rekabet gücünü artıracak.
Atıl Kapasite İçin Sınır Ötesi Üretim Havzası
Orta vadeli çözüm önerilerinin en dikkat çekicisi ise, atıl durumda olan makine parkurunun değerlendirilmesi amacıyla başta Suriye olmak üzere civar ülkelerde Türk endüstri serbest bölgeleri kurulması talebi oldu.
Narbay, Türkiye'nin artık düşük işçilik maliyetine dönemeyeceği gerçeğine dikkat çekerek, bu hamlenin Uzakdoğu ve Mısır gibi bölgelere alternatif bir üretim havzası oluşturacağını belirtti. Bu serbest bölgelerde, Türkiye'de kârlı üretilemeyen ve fiyat odaklı tüketicilere hitap eden ekonomik markalar için üretim yapılacak. Ayrıca, bu stratejinin bölgede istihdam yaratarak Suriyelilerin ülkelerine tersine göçünü teşvik edeceği vurgulandı.
Büyük İşletmeleri Geliştirme Müdürlüğü (BOSGEB) Kurulmalı
Sektör üretiminin yüzde 39.5’ini gerçekleştiren orta ve büyük ölçekli işletmelerin (OBİ) desteklenmesi için de yeni bir yapı önerildi. KOSGEB benzeri ancak büyük işletmelere odaklanacak Büyük İşletmeleri Geliştirme Müdürlüğü (BOSGEB)'in kurulması talep edildi.
Hazır giyim sektörü, son üç yılda yaşanan 349 bin 431 kişilik istihdam kaybının yüzde 42.2’sinin 250 kişi ve üzeri çalışana sahip büyük işletmelerden kaynaklandığını belirterek, bu kesimin ayakta kalması için BOSGEB'in kritik önem taşıdığını ifade etti. (Kaybedilen istihdamın yüzde 72’si 1. Bölge'den, 6. Bölge istihdamı ise yüzde 3.4 arttı. Türkiye sektörü, Mısır, Fas ve Tunus’a göre yüzde 45.8, Uzakdoğu’ya göre yüzde 61.5 daha pahalı hale geldi.)
Acil Stabilizasyon Talepleri ve Hedefler
Sektörün 2026 yılını 'oyunda kalma' süreci olarak gördüğünü belirten Narbay, stabilizasyonun sağlanması için acil talepleri de sıraladı:
Finansman: Eximbank’a verilecek teminat mektuplarına Reeskont kullanımıyla yüzde 75 oranında KGF desteği sağlanmalı. Eximbank ihracat destekleri, toplam ihracat değerinin yüzde 16’sına çıkarılmalı.
Kur Dönüşümü: İhracatçılara, sektörel olarak net ihracatları kadar yüzde 10’a kadar döviz dönüşüm desteği verilmeli.
İş Gücü: Emek yoğun sektör çalışanlarına 2026-2028 döneminde 3.500 TL destek verilmesi ve bu desteğin bölgelere göre artırılması.
Diğer Düzenlemeler: Hammadde ithalatındaki vergilerin kaldırılması, Dâhilde İşleme Rejimi (DİR) prosedürlerinin kolaylaştırılması ve firmaların ihracatlarının yüzde 20-30’u kadar hammaddeyi gümrüksüz alabilmesi.
TGSD, bu dönüşüm adımları atılırsa, dünya ticaretinin zirve yapacağı 2028 yılından itibaren sektörün küresel pastadan daha büyük bir pay alacağını öngörüyor. (2025 yılının ilk 11 ayında rekabetçilik kaybının toplam kayba oranı yüzde 82 olarak gerçekleşti. 2024 yılında dünya hazır giyim ihracatı yüzde 1.9 artarken Türkiye hazır giyim ihracatı yüzde 6.4 daraldı.)
