Haziran ayında enflasyonun etkisiyle birlikte tütün ürünlerine otomatik zamlar geldi. Sigara vergilerinde maktu vergi 12,15 TL'ye yükselirken, asgari maktu vergi ise 42,37 TL olarak belirlendi. Bu zam kararları tüketicilere yansıyacak ve tütün ürünlerine yapılan vergi artışları olumsuz etkiler yaratabilir. Bu durum, tütün ürünlerinin fiyatlarını etkileyerek tüketicilerin harcamalarını artırabilir ve bütçelerini zorlayabilir.
Özel Tüketim Vergisi Kanunu gereğince, tütün mamüllerine uygulanan maktu ve asgari maktu vergi tutarları, ocak ve temmuz aylarında son 6 aylık yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) oranında güncelleniyor. Bu kapsamda, 3 Temmuz 2025 itibarıyla, tütün mamüllerine uygulanan maktu ve asgari maktu vergi tutarları güncellendi ve maktu vergi tutarı 10,50 TL’den 12,1495 TL’ye, asgari maktu vergi tutarı da 36,626 TL’den 42,378 TL’ye çıkarıldı.
Enflasyon hedeflemesinde yönetilen ve yönlendirilen fiyatlar ve vergi değişimine konu olan kalemler önemli bir rol oynuyor. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, mayıs ayında yaptığı açıklamada yönlendirilen fiyatlarda Merkez Bankası’nın hedeflerine sadık kaldıklarını belirtti. Vergi değişimine konu olan kalemler arasında yer alan sigara fiyatları üzerindeki nispi vergi, katma değer vergisi ve paket başına sabit alınan maktu vergi ön plana çıkıyor.
Bir ürün üzerindeki fiyata bağlı vergi oranları ne kadar yüksekse maliyetlerin fiyata yansıması da o kadar yüksek olmaktadır. Mali çarpan olarak adlandırılan bu etki, maliyet artışlarının fiyatlara kaç katı oranında yansıyacağını göstermektedir. Türkiye'de sigaraya uygulanan yüksek nispi vergi oranının enflasyonist etkiyi artırdığı ve maliyetlerin fiyatlara yüksek oranda yansımasına neden olduğu belirtilmektedir.
Türkiye'de uygulanan yüzde 50'lik nispi vergi oranı, AB ortalamasının üzerinde seyretmektedir. Bu durum, Türkiye'deki maliyet artışlarının AB ülkelerine göre fiyatlara daha fazla yansımasına neden olmaktadır. Sektör temsilcileri, sabit vergi ağırlığının artırılması ve nispi vergi oranının düşürülmesi yönünde adımların atılmasını talep etmektedir.
AB ülkeleri, vergi kompozisyonunda değişiklik yaparak nispi vergi oranlarını düşürmeye devam etmektedir. İsveç, Danimarka, Avusturya, Almanya, İtalya, Portekiz ve diğer ülkeler, sigara vergilerinde nispi vergi oranlarını kademeli olarak düşürmekte ve maktu vergileri artırmaktadır. Bu uygulamaların enflasyonist etkileri sınırlamaya yönelik olduğu belirtilmektedir.
