Uzun yıllardır Türkiye’de faiz giderlerinin devletin bütçe ve nakit dengesinde büyük bir yer tuttuğu, bu giderlerin düşürülmesiyle sorunların önemli ölçüde çözülebileceği öne sürülüyor ve bu görüş genellikle doğru kabul ediliyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı ile TÜİK verilerine dayanarak hazırlanan bir tabloyu ele alan ekonomist Mahfi Eğilmez, 2005’ten 2024 sonuna kadar devletin toplam nakit giderlerini, faiz dışı giderler ile faiz giderlerinin paylarını milyar TL olarak ilk üç sütunda, faiz giderlerinin toplam giderler içindeki yüzdelik payını ise son sütunda sergiliyor.
Tablodaki turuncu boyalı kısım, bu 20 yılda toplam nakit giderlerin 76 kat, faiz dışı giderlerin 100 kat ve faiz giderlerinin 25 kat arttığını gösteriyor. Mavi boyalı kısım ise faiz giderlerinin toplam giderler içindeki payında ortalama yüzde kaç artış olduğunu ortaya koyuyor. Eğilmez’in analizine göre, bu veriler toplam gider artışının asıl kaynağının faiz dışı giderler olduğunu netleştiriyor.
Tabloyu grafiğe dönüştüren Eğilmez, sorunun temelinde faiz dışı giderlerin artışının yattığını vurguluyor. Faiz dışı kamu giderlerinin artması, kamu açığını ve dolayısıyla kamu borçlanmasını yükseltiyor; bu da faiz giderlerinin kaçınılmaz şekilde artmasına yol açıyor. Enflasyonun yüksek seyretmesi ise faiz oranlarını yukarı çekerek faiz giderlerini daha da artıran bir diğer faktör olarak dikkat çekiyor.Ancak Eğilmez, faize övgü yapılmasının amaçlanmadığını ifade ediyor. Faiz giderlerinin düşürülmesi gerektiğini belirtse de, grafiğe bakıldığında faiz giderlerinin oransal olarak faiz dışı giderlere göre fazla yüksek olmadığı görülüyor.
Buna rağmen, toplumun büyük bir kısmı sorunların kökeninde faiz giderlerinin yattığına inanmaya devam ediyor. Bu algının yaygınlaşmasında siyasetçilerin faiz karşıtı açıklamalarının büyük rol oynadığını dile getiren Eğilmez, faizin toplumda en kolay eleştirilen kalem haline geldiğini söylüyor. Dikkatin faiz giderleri üzerinde yoğunlaşması, kamu giderlerinin diğer alanlarındaki aşırılıkları göz ardı edilmesine neden oluyor. Eğilmez’e göre, faiz karşıtlığının yarattığı ortak nefret, faiz dışı giderlerin rahatça artırılmasına zemin hazırlıyor. Toplum faizi lanetlerken, kamu kesiminin diğer alanlardaki israfı ve faiz giderlerindeki artışın asıl nedeninin bu giderler olduğu gerçeği gözden kaçırılıyor.
Kaynak: Mahfi Eğilmez
