Ekonomim yazarı Alaattin Aktaş’ın kaleme aldığı değerlendirmeye göre cari açıkta aynı anda hem yatay seyir, hem artış, hem de düşüş yaşanıyor gibi görünüyor. Mart ayı verilerine göre:
Aylık bazda cari açık yatay seyrediyor.
Üç aylık toplam açık geçen yılın aynı döneminden yüksek, yani artıyor.
Yıllık bazda ise açık çok daha düşük seviyede, yani düşüşte.
Bu tablo, siyasi söylemlere de uygun bir malzeme sunuyor. Kimi otorite “açık yatay gidiyor” diyerek stabilite vurgusu yapabilirken, kimileri “artıyor” diyerek eleştiride bulunabilir; iyimser bir bakışla “bayağı düştü” denmesi de mümkün.
Asıl Mesele Düşüşün Nedeni
Cari açığın azalması her zaman iyi bir işaret olmayabilir. Aktaş’a göre bu düşüş, çoğu zaman “ithalatın düşmesinden” kaynaklanıyor. Örneğin:
Altın ithalatına getirilen sınırlamalar,
Enerji fiyatlarındaki düşüş,
Yatırımların azalması sonucu yatırım malı ithalatının daralması,
Üretimdeki yavaşlamaya bağlı olarak ham madde ithalatının azalması...
Tüm bunlar açığı azaltıyor olabilir, ancak ekonominin dinamikleri açısından alarm zili çalıyor olabilir.
15 Milyar Dolarlık Rezerv Kaybı
Merkez Bankası’nın rezervlerine de dikkat çeken Aktaş, mart ayında toplamda 15 milyar dolarlık bir net kayıp yaşandığını belirtiyor. Asıl kaybın ise martın son on gününde gerçekleştiği düşünülüyor.
Ocakta 6,4 milyar dolar artan rezervler,
Şubatta 2,9 milyar dolar azaldı,
Martta ise yaklaşık 15 milyar dolarlık sert bir düşüş yaşandı.
Yıllık Cari Açık 20 Milyar Doları Bulmayabilir
Mart sonu itibarıyla yıllık cari açık 12,6 milyar dolar seviyesinde. Geçen yıl nisan-aralık döneminde neredeyse sıfır açık verilmişti. Benzer bir trend sürerse, 2025 yılı sonunda cari açığın 20 milyar doların altında kalması bekleniyor.
Oysa Orta Vadeli Program’da 2025 hedefi 28,6 milyar dolar olarak öngörülmüştü.
Türkler Yurt Dışına, Yabancılar Türkiye'den Uzaklaşıyor
Bir diğer dikkat çekici gelişme de gayrimenkul hareketlerinde yaşanıyor:
Türk vatandaşları ilk üç ayda yurt dışında 561 milyon dolarlık gayrimenkul aldı.
Aynı dönemde yabancıların Türkiye’deki alımları 415 milyon dolarda kaldı.
Son 1 yılda hâlâ yabancıların toplam alımı daha yüksek görünse de fark kapanıyor:
Türkler: 2,2 milyar dolar (yurt dışı alım)
Yabancılar: 2,4 milyar dolar (Türkiye alımı)
Fiyatların yüksekliği ve kur artışının yavaşlığı, yabancıların Türkiye’ye ilgisini azaltırken, Türk vatandaşlarının yurt dışına yönelmesi hızlanıyor.
