Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2024 yılına ilişkin doğurganlık verilerini açıkladı. Sonuçlar, Türkiye'nin demografik açıdan tarihî bir eşiğe yaklaştığını gözler önüne seriyor. Toplam doğurganlık hızı 1,48'e geriledi. Bu rakam, nüfusun kendini yenileme eşiği olan 2,10'un çok altında. Başka bir deyişle, Türkiye artık doğurganlık açısından “nüfusunu koruyamayan ülkeler” sınıfına girmiş durumda.
2015’ten Beri Süren Düşüş Sürüyor
2015’te 2,11 olan doğurganlık hızı, her yıl kademeli olarak düşerek 2024’te 1,48’e kadar geriledi. Bu düşüş, hem sosyal bilimcilerin hem de ekonomistlerin radarında. Çünkü:
Yaşlı nüfus artacak, genç nüfus azalacak.
İşgücü ve emeklilik sistemi üzerinde ciddi baskılar oluşacak.
Ekonomik büyüme potansiyeli düşecek.
Büyükşehirlerde Doğurganlık Alarm Veriyor
Türkiye ortalaması 1,48 olsa da büyükşehirlerde bu oran çok daha düşük:
İstanbul: 1,20
İzmir: 1,17
Ankara: 1,15
Bu oranlar, Avrupa ülkelerindeki seviyeleri yakalamış durumda. Artan yaşam maliyetleri, ev fiyatları, kariyer hedefleri ve toplumsal değişim; çiftleri çocuk sahibi olmaktan alıkoyuyor.
Doğunun da Hızı Kesiliyor
En yüksek doğurganlık oranları hâlâ Doğu ve Güneydoğu Anadolu illerinde. Ancak buralarda bile düşüş var:
Şanlıurfa: 3,28
Şırnak: 2,62
Mardin: 2,32
Bir zamanlar 4’ün üzerinde olan bu oranlar, artık 3'ün altına inmiş durumda.
100 Çift Evlendi, 33’ü Boşandı!
Aile kurumundaki çözülmenin bir diğer göstergesi ise boşanma/evlenme oranı. TÜİK’e göre bu oran 2024’te %32,9 oldu. Yani 100 çift evleniyorsa, neredeyse 33’ü boşanıyor. Bu oran, Cumhuriyet tarihinin en yüksek seviyesi olarak kayıtlara geçti.
Ne Değişti?
Gençler evlenmek istemiyor.
Evlenenler kısa sürede boşanıyor.
Ekonomik istikrarsızlık, sosyal medya kültürü ve bireyselleşme eğilimleri, evlilikleri zayıflatıyor.
Evlilikten sonra çocuk yapma süresi 5 yılın üzerine çıkmış durumda.
Uzmanlar Uyarıyor
Demografi uzmanları ve sosyologlar, Türkiye’nin bu hızla devam etmesi hâlinde Japonya ve Güney Kore gibi hızlı yaşlanan ülkeler arasına gireceğini söylüyor. Kısa vadede hissedilmeyen bu kriz, uzun vadede sosyal güvenlik sistemini ve ekonomik yapıyı tehdit edecek boyutta.
Doğurganlık Hızı ile Enflasyon Arasındaki Ters Korelasyon Dikkat Çekiyor
Türkiye’nin 2021–2024 arası doğurganlık hızı ile yıllık enflasyon verileri yan yana getirildiğinde çarpıcı bir tablo ortaya çıkıyor:
| Yıl | Doğurganlık Hızı | Enflasyon (TÜFE, %) |
|---|---|---|
| 2021 | 1,70 | 36,08 |
| 2022 | 1,62 | 64,27 |
| 2023 | 1,51 | 64,77 |
| 2024 | 1,48 | ~70,00 (Tahmini) |
🔹 Enflasyon yükselirken doğurganlık hızı düzenli olarak düşmüş durumda.
🔹 Artan geçim maliyeti, kiralar, eğitim ve sağlık harcamaları, çiftlerin çocuk sahibi olma kararlarını doğrudan etkiliyor.
🔹 Sosyal devlet mekanizmalarının yetersiz kalması, bu eğilimi daha da derinleştiriyor.
Bu veri trendi, Türkiye'nin ekonomik zorlukları çözmeden demografik yapısını sürdürülebilir kılmasının mümkün olmadığını ortaya koyuyor.
