Anayasa Mahkemesi (AYM), alacaklıların uzun süren yargılama süreçleri ve yüksek enflasyon karşısında uğradığı değer kaybının tazmin edilmemesini anayasal bir hak ihlali olarak tespit etti.
Resmi Gazete'de yayımlanan ve pilot karar niteliği taşıyan bu hükümle, Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne (TBMM) Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanun'da acilen düzenleme yapılması tavsiyesinde bulunuldu.
AYM, Caner Şafak'ın bireysel başvurusu üzerine verdiği kararda, alacağın geç ödenmesi halinde uygulanan mevcut yasal faiz oranlarının, özellikle hiperenflasyon döneminde alacağın gerçek değerini korumakta tamamen yetersiz kaldığını vurguladı.
Mülkiyet Hakkı İhlal Edildiğine Hükmedildi
Yüksek Mahkeme, başvurucunun 10 yıllık bir sürede asıl alacağının değerinin enflasyon karşısında erimesi ve yasal faizlerin bu kaybı telafi edememesi nedeniyle mülkiyet hakkı ile bağlantılı olarak etkili başvuru hakkının ihlal edildiğine karar verdi.
Kararda dikkat çekilen ana hususlar şöyle sıralandı:
Faiz Oranları Değer Kaybını Karşılamıyor: Mevzuattaki faiz oranları, yıllık enflasyon oranlarının altında kalarak alacakların değer kaybını telafi etme kapasitesine sahip değil.
Munzam Zarar Davaları Etkin Değil: Türk Borçlar Kanunu'nun 122. maddesine dayalı munzam zarar (ek zarar) davalarının, yüksek mahkemelerin "istikrarsız" ve "belirsiz" içtihatları nedeniyle alacaklılara etkin ve açık bir koruma sunmadığı belirtildi. Mahkeme, enflasyonun tek başına zararın ispatı için yeterli görülmediği durumlarda alacaklının korumasız kaldığına işaret etti.
TBMM'ye Net Çağrı: Yeni Kanun Şart
AYM, verdiği pilot kararla, benzer nitelikteki binlerce davanın çözümüne yönelik yapısal bir sorun tespit etti. Bu sorunun giderilmesi için yetkiyi doğrudan TBMM'ye yönlendirerek, 3095 sayılı Kanun'da, enflasyonun etkisini hukuk düzeninde açık ve etkili bir şekilde giderecek bir mekanizma oluşturulmasını talep etti.
Bu tarihi karar, bundan sonra özel hukuk ve kamu hukuku kaynaklı tüm alacaklarda, enflasyonist ortam nedeniyle uğranılan değer kayıplarının tazmin edilmesi gerekliliğini yasal bir zorunluluk haline getirebilir.
Peki, Pilot Karar Ne Anlama Geliyor?
AYM'nin "pilot karar" usulüne başvurması, bu kararın sadece mevcut başvurucuyu değil, benzer hak ihlali yaşayan tüm kişileri ilgilendiren ve kapsamlı bir yasal düzenleme ihtiyacını ortaya koyan emsal bir karar olduğu anlamına geliyor. Yasama ve yargı organlarına, bu yapısal sorunu çözme sorumluluğu yüklenmiş oldu.
