Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, Eylül ayına ait girdi maliyetleri ile üretici ve market fiyatları arasındaki değişimleri içeren çarpıcı verileri kamuoyuyla paylaştı.
Yapılan yazılı basın açıklamasında, tarımsal üretim maliyetlerinin önemli oranda arttığı, bu durumun özellikle son bir yılda gübre ve mazot fiyatlarındaki büyük yükselişten kaynaklandığı belirtildi. Öte yandan, tüketicinin cebini yakan market fiyatları ile üreticinin eline geçen miktar arasındaki uçurumun rekor seviyelere ulaştığı görüldü.
Gübre ve Mazot Fiyatları Üreticinin Belini Büküyor
Eylül ayı verilerine göre tarımsal üretimin temel girdilerindeki yıllık artışlar dikkat çekti. Son bir yılda ÜRE gübresinin fiyatı yüzde 75,3 ile zirvede yer alırken, DAP gübresi yüzde 51,3, 20.20 kompoze gübresi ise yüzde 48,6 oranında arttı.
Bayraktar'ın açıklamasına göre mazot fiyatı da son bir yılda yüzde 31,3 oranında artış gösterdi. Yem fiyatlarında da önemli yükselişler kaydedildi; son bir yılda besi yemi yüzde 34,8, süt yemi ise yüzde 30,6 pahalandı. Aylık bazda ise mazot yüzde 4,4, besi yemi yüzde 4,1, süt yemi ise yüzde 3,1 artış gösterdi.
Patateste Fiyat Farkı Rekoru: Yüzde 335,5
Eylül ayında üretici ve market fiyatları arasındaki makas, bazı temel ürünlerde rekor seviyelere ulaştı. Fiyat farkının en çok görüldüğü ürün yüzde 335,5 ile patates oldu. Bu oran, üreticide 4 lira 38 kuruş olan patatesin market rafında 19 lira 8 kuruşa satıldığını gösteriyor ki bu da yaklaşık 4,4 katlık bir fark demek.
Patatesi, yüzde 308,7 ile kabak (4,1 kat), yüzde 250,4 ile marul (3,5 kat) ve yüzde 227,9 ile patlıcan (3,3 kat) takip etti. Bu devasa fiyat farkları, tarım politikaları ve gıda tedarik zincirindeki sorunları bir kez daha gözler önüne serdi.
Market ve Üreticideki Enflasyon Şampiyonları
Eylül ayında market fiyatlarında en fazla artış gösteren ürün yüzde 65,1 ile marul oldu. Marulu, yüzde 54 ile sivri biber ve yüzde 38,8 ile kabak izledi.
Üretici cephesinde ise fiyatı en çok artan ürün yüzde 73,7 ile fındık oldu. Fındıktaki bu yükselişin ana nedeni, Nisan ayındaki zirai don olayının rekolteyi düşürmesi olarak açıklandı. Sivri biber (yüzde 70,1) ve kabak (yüzde 35,8) fiyatlarındaki artış ise mevsim sonu nedeniyle arzın azalmasından kaynaklandı.
Fiyatı en fazla düşen ürün ise hem markette (yüzde 42,7) hem de üreticide (yüzde 26,9) limon oldu. Limon fiyatlarındaki bu düşüşte, ihracatın kayda bağlanması ve erkenci çeşitlerin hasadının başlaması etkili oldu.
